คุณภาพน้ำ – การเลี้ยงปลามังกร เลี้ยงยังไงไม่ให้ตาย ตอนที่ 3/4

คุณภาพน้ำที่แย่ จะกลายเป็นพิษกับปลาซะเอง

การเลี้ยงปลามังกร ในตู้ที่เป็นระบบปิด ไม่ว่าจะใช้ น้ำบาดาลเลี้ยงปลา หรือใช้ น้ำฝนเลี้ยงปลา เราควรต้องมีระบบกรองที่จะคอยบำบัดน้ำให้มีคุณภาพที่ดีอยู่เสมอ ซึ่งส่วนใหญ่จะเกิดจากกรองชีวภาพทำงานได้ไม่มีประสิทธิภาพ ซึ่งเรื่องนี้สำคัญมากนะครับ การที่คุณภาพน้ำแย่ ถ้าไม่รุนแรงมากก็อาจจะทำให้ปลาเครียด ไม่กินอาหารจนสุดท้ายป่วยตาย หรือถ้าขั้นหนัก น้ำกลายเป็นพิษต่อระบบทางเดินหายใจและเลือด ปลาอาจจะตายภายในไม่กี่วันเลยก็ได้ครับ

เริ่มต้นการเตรียมน้ำแต่ละชนิด

เตรียมน้ำดีก็ลดโอกาศปลาน๊อคน้ำไปได้สูง และโดยส่วนใหญ่แล้วเราจะใช้น้ำอยู่ 4 แบบดังนี้

• น้ำประปา
• น้ำดื่ม
• น้ำบ่อ/น้ำบาดาล
• น้ำฝน

การเตรียมน้ำประปา
จริงๆแล้วเป็นน้ำที่ดีที่สุดสำหรับผมในการเลี้ยงปลา แต่การที่จะใช้ น้ำประปาเลี้ยงปลา จะมีแค่จุดเดียวที่ต้องระวังให้มากๆ คือคลอรีน ต้องกำจัดโดยผ่านคาร์บอน (เครื่องกรองคลอรีน) จากนั้น พักแล้วเป่าอากาศ 12-24 ชม. ก็พร้อมใช้งานแล้วครับ

การเตรียมน้ำดื่ม
น้ำกิน บางคนก็เรียก น้ำถังขุ่น เรื่องความสะอาดนั้นเป็นที่หนึ่ง แต่การใช้ น้ำกินเลี้ยงปลา ในปัจจุบันจะใช้วิธี รีเวอร์สออสโมซิส (RO.) ซึ่งน้ำนั้นจะไม่เหลืออะไรเลยแม้กระทั่งแร่ธาตุต่างๆ ดังนั้นก่อนใช้จึงควรเติมเกลือเข้าไปในอัตราส่วน เกลือ1ขีด/น้ำ 100ลิตร หรือเติมแร่ธาตุ (น้ำ/ผง) สำหรับการเลี้ยงปลาไปด้วยก็จะดีครับ

การเตรียมน้ำบ่อ/น้ำบาดาล
เป็นน้ำที่ประหยัดที่สุด แต่การใช้น้ำบ่อหรือ น้ำบาดาลเลี้ยงปลา จะมีความยุ่งยากในการจัดการมากกว่าน้ำชนิดอื่นๆ เพราะเป็นน้ำดิบที่ได้จากธรรมชาติ จึงต้องระวังในเรื่องต่อไปนี้

• อากาศแทบไม่มี เพราะเป็นน้ำที่อยู่ใต้ดิน อากาศในน้ำจึงแทบไม่มีเลย
• ค่า ph ที่แกว่งตามสภาพอากาศ
• สารต่างๆจากธรรมชาติที่อาจจะเป็นอันตรายกับปลา (ขึ้นอยู่กับพื้นที่)
• เพราะเป็นน้ำจากธรรมชาติ เชื้อโรคจากธรรมชาติจึงมีเช่นกัน ดังนั้นในระยะยาว ปลาอาจจะมีโรคบางอย่างที่เราคาดไม่ถึง เช่นหัวเป็นรู เป็นต้น
• ควรปรับปรุงน้ำก่อนใช้ ควรผ่านตัวกรองน้ำบาดาล และพักเอาไว้อย่างน้อย 3 วันก่อนใช้งานเพื่อเพิ่มอากาศในน้ำ และปรับสภาพน้ำทั้งในเรื่อง ph และการตกตะกอนของสารบางชนิดที่เป็นพิษกับปลา

การเตรียมน้ำฝนเลี้ยงปลา
อย่างที่ทราบกันดีคือ ไม่ควรใช้น้ำฝนที่ตกในรอบแรกๆ เพราะมันจะปนเปื้อนมลพิษในชั้นบรรยากาศ ซึ่งมีผลกับตัวปลาโดยตรงเลย อย่างน้อยฝนที่ตก 3 รอบแรกควรปล่อยผ่านไปก่อน แล้วควรพักน้ำไว้3วัน เพื่อให้สารเจือปนบางอย่างตกตะกอน และเป็นการปรับค่า ph ไปในตัว แล้วจึงค่อยใช้ น้ำฝนเลี้ยงปลา ได้อย่างปลอดภัย

การทำให้น้ำมีคุณภาพที่ดีอยู่เสมอ

เมื่อเราเตรียมน้ำพร้อมแล้ว เราก็จะลดปัญหาปลาน๊อคน้ำไปได้สูง ทีนี้เมื่อเริ่มเลี้ยงไปแล้ว คุณภาพของน้ำระหว่างเลี้ยงก็เป็นสิ่งที่มองข้ามไม่ได้เลย (จะมีปัญหาก็ตรงนี้แหล่ะครับ) ลองมาอ่านการควบคุณภาพน้ำให้ดีอยู่เสมอกันครับ

น้ำมีอ๊อคซิเจนอยู่อย่างเพียงพอ
หมดคำถามว่า เลี้ยงปลามังกรไม่ใส่อ๊อคได้หรือไม่ นี้คือคำตอบครับ เราต้องใส่อากาศลงไปในน้ำให้มากพอ เพราะอ๊อกซิเจนคือสิ่งแรกของกระบวนการบำบัดน้ำจากกรองชีวภาพ

ระบบกรองต้องเอาอยู่
ทั้งส่วนที่เป็นกรองทางกายภาพ เช่นพวกใยกรอง และกรองชีวภาพก็เช่น หินกรองทั้งหลายที่จมอยู่ในน้ำ และควรล้างระบบกรองบ้าง โดยการล้างรื้อออกมาล้างกับน้ำเดิม หรือไม่ก็เป็นน้ำที่ไม่มีคลอรีน แล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่าระบบกรองของเราเอาอยู่หรือไม่ ผู้เลี้ยงควรมีชุดทดสอบ ph แอมโมเนีย (NH3/NH4) และ ไนไตรท์ (NO2) คอยมอนิเตอร์ค่าน้ำตลอด โดยที่เมื่อเรารู้ค่าพวกนี้ เราก็จะรู้คุณภาพน้ำของเราที่แท้จริง และแก้ไข้ได้ทันครับ

• ph ไม่ควรเกิน 7.0 – 8.5
• แอมโมเนีย (NH3/NH4) ใกล้เคียง 0.0 ให้มากที่สุด และยิ่งน้ำมีอุณหภูมิและph สูง แอมโมเนียก็ยิ่งเป็นพิษต่อตัวปลามากขึ้นตามไปด้วย
• ไนไตรท์ (NO2) ใกล้เคียง 0.0 ให้มากที่สุด

เปลี่ยนน้ำอย่างสม่ำเสมอ
เป็นสิ่งที่ต้องทำอย่างสม่ำเสมอใน การเลี้ยงปลามังกร เพราะจะช่วยเจือจางสารพิษในน้ำไปได้ดีมาก เช่นอาทิตย์ละ 2-3 ครั้ง ประมาณสัก10-20% /ครั้ง ไม่ปล่องทิ้งไว้นานเกินไป เพราะการกรองแบบระบบปิดนั้น ในระยะยาวมันไม่สามารถบำบัดน้ำเดิมๆได้สมบูรณ์หรอกครับ มันจะสะสมสารบางอย่างเช่น ไนเตรท (NO3) ซึ่งต่อให้อยู่ในระดับต่ำแต่หากปลาอยู่ในสภาพแบบนั้นนานๆ มันก็จะเป็นพิษกับปลาได้เช่นกัน

คลอรีนในน้ำประปา จะทำให้กรองล่ม
เพราะต่อให้มีคลอรีนในปริมาณไม่มากพอที่เป็นอันตรายต่อตัวปลา แต่แบคทีเรียในระบบกรองอาจจะตายหมด ระบบกรองล่ม การบำบัดน้ำก็ไม่มีประสิทธิภาพ สุดท้าย น้ำก็เสียอยู่ดีครับ